પ્રસ્તાવના:
ભારતમાં વિદ્યાર્થીઓમાં suicides (આત્મહત્યા) ની ઘટનાઓ વર્ષો બાદ વર્ષે સતત વધી રહી છે. ખાસ કરીને સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ, પેરેન્ટલ દબાણ, તણાવ અને અકળ નિયંત્રણ જેવી અનેક બાબતો તેની પાછળ છે. તાજેતરમાં, ઘણા પીડાદાયક કિસ્સાઓ પછી સુપ્રીમ કોર્ટે છેલ્લે પોતાનું સત્તાવાર નિવેદન આપ્યું છે અને તાત્કાલિક પગલાં લેવા માટે માર્ગદર્શિકા પણ જાહેર કરી છે.
આંખ ખુલી ગઈ છે દેશની ટોચની અદાલતને:
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, “વિદ્યાર્થીઓમાં suicides નું વધતું પ્રમાણ માત્ર વ્યક્તિગત કમી નહીં, પણ સમગ્ર શિક્ષણતંત્ર અને સમાજની નિષ્ફળતા છે.”
તેમાં ખાસ ઉલ્લેખ કરાયો કે:
- કોલેજ અને સ્કૂલમાં તણાવથી બચવા માટે યોગ્ય કાઉન્સેલિંગ સુવિધાઓ ન હોવી.
- સ્પર્ધાત્મક અભ્યાસક્રમનું દબાણ.
- પેરેન્ટ્સ અને શિક્ષકોની અપેક્ષાઓનું બોજ.
- વિદ્યાર્થીઓમાં મેન્ટલ હેલ્થ અંગેના જ્ઞાન અને સહેજતા ન હોવી.
સુપ્રીમ કોર્ટની નવી માર્ગદર્શિકા (Guidelines):
2025માં જાહેર થયેલી નવી ગાઈડલાઈનમાં અમુક મહત્વપૂર્ણ સૂચનો નીચે મુજબ છે:
- શાળાઓમાં પેક મેન્ટલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ:
દરેક સ્કૂલ/કોલેજે વિદ્યાર્થીઓ માટે મફત કાઉન્સેલિંગ અને સ્ટ્રેસ મેનેજમેન્ટ સત્રો હાથ ધરવા ફરજિયાત કરાશે. - સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓનું માનવીયીકરણ:
NEET, JEE જેવી પરીક્ષાઓનું માળખું વધુ મૈત્રીપૂર્ણ બનાવવાની ભલામણ. રિઝલ્ટ મોડેલ પણ વધારે સમજદારીભર્યું બનાવાશે. - પેરેન્ટલ અવેરનેસ:
પેરેન્ટ્સ માટે વર્કશોપ કરાવવામાં આવશે કે કેવી રીતે બાળકો પર દબાણ ન બનાવવું. - વિદ્યાર્થી હેલ્થ હેલ્પલાઇન:
દરેક રાજ્યમાં 24×7 કાર્યરત હેલ્પલાઇન નંબર – જેમાં લાઇસેન્સશુદા સાઇકોલોજિસ્ટ અને કાઉન્સેલર ઉપલબ્ધ રહેશે. - વિદ્યાર્થીઓના કેસોની તપાસ માટે સ્ટેટ કમિટી:
દરેક suicides (આત્મહત્યા)ની ઘટનાઓની પાછળના તત્વોની તપાસ માટે ઉચ્ચ સ્તરની સમિતિ.
વિગતવાર આંકડા (2024 સુધી):
- NCRB (National Crime Records Bureau) મુજબ 2024માં લગભગ 13,000+ વિદ્યાર્થીઓએ આત્મહત્યા કરી હતી, જે છેલ્લા 5 વર્ષોમાં સૌથી વધુ છે.
- સૌથી વધુ કેસ મહારાષ્ટ્ર, તામિલનાડુ, ઉત્તર પ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાંથી નોંધાયા.
Suicides નુ સમાધાન શું છે?
વિચાર કરવાની વાત એ છે કે માત્ર શિક્ષણમાં દબાણ ઓછું કરવું પૂરતું નથી – શાળાઓમાં “જીવનકૌશલ્ય” શીખવાડવું પણ આવશ્યક છે. વિદ્યાર્થીઓને “નાકામી = અંત” એવો મેસેજ ન મળે, એ માટે શિક્ષણ તંત્ર, પેરેન્ટ્સ અને સમાજને મળીને એકસાથે કામ કરવું પડશે.
નિષ્કર્ષ:
વિદ્યાર્થીઓ ભવિષ્યના પાયા છે, તેમનો તણાવ, લાગણીઓ અને માનસિક સ્થિતિને ગંભીરતાથી ન લેવામાં આપણે ભુલ કરીએ છીએ. સુપ્રીમ કોર્ટની નવી માર્ગદર્શિકા એ એક પહેલ છે, પણ અમલ એનું સાચું પડકાર છે.
આવી જ તમામ ખબરો થી જાણકાર રહેવા માટે અમારી સાથે જોડાયા રહો….