ગુજરાત, ખાસ કરીને સુરત, ભરૂચ, અમરેલી, રાજકોટ, અને ભાવનગર જેવા વિસ્તારોમાં રત્નકલાકૃતિ ઉદ્યોગને વર્ષોથી ઓળખ મળે છે. પરંતુ આજની તારીખે આ ઉદ્યોગમાં કામ કરતા લગભગ 1.20 લાખ રત્નકલાકારો (Surat diamond workers) ગંભીર બેકારીનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેમની સ્થિતિ એટલી નાજુક બની ગઈ છે કે બાળકોની શાળા ફી, ઘરખર્ચ કે દવાઓ જેવી મૂળભૂત જરૂરિયાતો પૂરી પાડી શકતા નથી.
📉 શા માટે આવી છે હાલત?
🔹 આંતરરાષ્ટ્રીય માંગમાં ઘટાડો:
અંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં હીરાના માંગમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. યુએસ, યુરોપ અને ચાઈના જેવી મોટાં ગ્રાહક દેશો હાલ મોંઘવારી અને મંદીનો સામનો કરી રહ્યા છે.
🔹 નિકાસ ઓર્ડરમાં ઘટાડો:
કેટલાક મહિના પહેલા સુધી જે રત્નકલાકારો આખા દિવસ કામ કરતા હતા, આજે તેમને આખો અઠવાડિયો પણ કામ નથી. નિકાસ ઓર્ડરો 40% થી વધુ ઘટી ગયા છે.
🔹 AI અને મશીન કટિંગનો વધારો:
નવા યુગમાં મશીનો અને AI ટેક્નોલોજીના કારણે પરંપરાગત હસ્તકલા કામ ઓછું થતું જઈ રહ્યું છે, જેને કારણે કારીગરો અજવાસે બેસી ગયા છે.
મજૂર રત્નકલાકારોના વેદનાસભર અવાજ:
“અમારા ઘરમાં હવે નાશ્તો અને રાત્રિભોજન વચ્ચેના સમયગાળામાં ભુખ શાંત કરવા માટે પાણી પીવાનું રહે છે. બાળકની ફી ભરવી પણ મુશ્કેલ બની ગઈ છે.”
– હીરા પાળિશર, સુરત
“15 વર્ષથી પત્થર ઘસવાનું કામ કરું છું, પણ આજે રોજગાર ન હોય ત્યારે લાગણીઓ ઘસી જાય છે.”
– કારીગર, અમરેલી
પરિણામ:
- બાળકોને શાળામાંથી કાઢવાની નોબત આવી ગઈ છે.
- વ્યાજે રૂપિયા ઉછીના લેવા પડી રહ્યા છે.
- માનસિક તણાવ વધ્યો છે, ઘણા લોકો ડિપ્રેશનમાં છે.
- સુરતમાં 2024થી અત્યાર સુધીમાં 37 જેટલા રત્નકલાકારોએ આત્મહત્યા કરી છે (સામાજિક સંગઠનોનો અંદાજ).
સરકાર અને ઉદ્યોગસંબંધિત માગણીઓ:
✔️ માગણીઓ: diamond workers
- સરકારે ટૂંકા ગાળાનું નાણાકીય પેકેજ જાહેર કરવું જોઈએ.
- બાળફી સહાય યોજનાઓમાં રત્નકલાકારોને આવરી લેવા જોઈએ.
- નિઃશુલ્ક આરોગ્ય અને ભવિષ્યની સલાહ કેન્દ્રો શરૂ કરવા જોઈએ.
- MGNREGA જેવી યોજનાઓની શહેરી આવૃત્તિ અમલમાં લાવવી જોઈએ.
યૂનિયનોનું આગ્રહ:
‘સુરત હીરા કારીગર સંઘ’ અને અન્ય સંસ્થાઓએ વિવિધ જીલ્લા કલેકટરો અને મુખ્યમંત્રીને આવેદનપત્ર પાઠવ્યા છે.
ઉકેલ માટે માર્ગ:
- નવી ટેક્નોલોજી સાથે તાલમેલ શીખવવા માટે સ્કીલ અપગ્રેડેશન પ્રોગ્રામ.
- ઘરઆંગણે શરૂ કરી શકાય તેવી નાની ઉદ્યોગસાહસિક યોજનાઓ માટે માઇક્રોફાઈનાન્સ.
- રત્નકલાકૃતિથી બહાર પણ આવકનાં વિકલ્પો અંગે માર્ગદર્શન.
નિષ્ણાતની દ્રષ્ટિએ:
“જો આજથી પગલાં નહીં લેવામાં આવે તો આ ઉદ્યોગમાં સંકળાયેલા હજારો પરિવારો સતત દારિદ્ર્યની ખીણમાં ધસતા જશે.”
– ડૉ. હેમંત મિસ્ત્રી, અર્થશાસ્ત્રી
નિષ્કર્ષ:
ગુજરાતના રત્નકલાકારો (Surat diamond workers) માત્ર એક ઉદ્યોગ નહીં, પણ એક સંસ્કૃતિ છે. તેમને આધાર આપવો એ માત્ર રોજગારીની વાત નથી, તે છે લાખો પરિવારને માનવીય જીવન જીવવાનો અધિકાર આપવાનો પ્રશ્ન.
જો તમને આ લેખ ઉપયોગી લાગ્યો હોય, તો વધુમાં વધુ શેર કરો. રાજ્ય સરકાર સુધી આ અવાજ પહોંચે, એ જ હેતુ છે.
આવી જ તમામ ખબરો થી જાણકાર રહેવા માટે અમારી સાથે જોડાયા રહો….